Het is nu 7 jaar later en hier komt een brief van de moeder van Anda aan mijn moeder, nu uit
Hollandia.
Hollandia haven, 24 augustus 1955
Lieve Mevrouw Hendriks,
Ontving eergisteren Uwen brief en was blij eens weer wat van U allen te vernemen.
Wat een grote plannen hebt U! Het is echter prachtig dat er nog die geest van ondernemen en
pionieren in ons Hollanders zit. Ons landje wordt, nu wij die grote uitlaat van Indonesië
missen ook wel wat nauw, jaarlijks komen er, naar ik meen gelezen te hebben 25.000
monden te voeden bij, en het gevolg van dat op elkander gepakt zitten is dat men zo veel
mogelijk vlucht in eten uit de staatsruif en ambtenaarschap, en dat al die ambtenaren
uit verveling regels en maatregelen bedenken waarna men zich richten moet. Mijn zoon
Sacha die in Leiden chemie studeert, zegt dat er in Holland bijna niets is wat niet
óf geboden óf verboden is te doen. Niets voor mij - individualiste !
Ik zelve ga denkelijk voor 8 maanden, vanaf october of november naar Europa om de andere
kinderen nog eens te zien en zaken te regelen. Mijn tweede dochter is nu hier met 5 kinderen,
kwam voor 14 dagen en zij voelen zich al als eendjes te water (zijn momenteel te water, daar
ik ze zoeven met de auto uitzond naar het strand om te zwemmen). De twee oudsten gaan
naar de HBS, doch hebben nog vakantie, de drie jongeren naar de lagere school.
Mijn dochter is hier dan gewend als ik wegga en kan op het huis dat ik hier zelf bouwde,
passen. In juni kom ik dan terug. Dat zal wel mijn laatste Europareis zijn.
Met veel vriendelijke groeten, ook aan Uw man en de kinderen.
Van harte Uwe,
Conny
En nu Uw vragen die ik op de rij af beantwoord.
Hoe is het leven in Nieuw Guinea, ook hoofdzakelijk blanken tegenover de Papoea's ?
Ik zelve heb deze 6 jaren nog geen dag spijt gehad hier gekomen te zijn, maar dat is
persoonlijk. Ik ben hier vrij mijn eigen wegen te volgen en dat is voor mij hoofdzaak.
Aan mij behelpen ben ik door mijn kindertijd in Borneo gewend, ook aan de wildernissen die
nu eigenlijk al niet meer hier zijn. Toen ik er kwam was er wel nog veel wat men ontberen
moest, nu veel minder. De verhouding tot de zwarte bevolking is werkelijk goed.
Zij zijn al van nature veel minder serviel als de Maleiers, die al sedert duizenden jaren,
zelfs door eigen hoofden, in een soort salvernij gehouden werden, onder ons het werkelijk
goed hadden (beter dan na de bevrijding), maar toch wat aard veel onderdaniger zijn.
Men hoort dat aan hun gang, hun stemgeluid, aan alles. De papoea heeft veel meer
zelfbewustzijn, loopt "staccato" , praat hard (wat een Maleier tegen de etiquette vindt),
geeft je desnoods de hand en laat zich niet veel zeggen. Zij zijn echter vriendelijk en
goed gezind. Een ander ding is, dat wij ze wel wat verwennen, ze zijn erg onbeheerst in
hun begeerten, aanrandingen en pogingen, kleine, ook blanke kinderen te verkrachten, een tijd
geleden is dit herhaaldelijk voorgekomen. Men kan zijn kind niet aan een papoeabediende
toevertrouwen, waardoor moeders erg gebonden zijn.
De Europese kinderen zien er hier over het algemeen goed en blozend uit, de zeelucht is zuiver
en de bossen houden de lucht in de strandplaatsen ook, behalve op de middaguren, fris.
Leren: tien gulden per kind per maand, hoor ik en dan een tramabonnement, daar de afstanden
vrij groot zijn.
Vegetarisch dieet: Er zijn hier permanent verse groenten te krijgen zoals snijbonen,
soms wortelen, koolsoorten, sla, komkommers, aubergines, minder bonen en erwten
(wel uit blik), verder tomaten en radijs, verse aardappelen (dikwijls minder dan 1 gulden
per kilogram) komen van Australië en Nederland. Verse vruchten zoals ananas,
bananen (1 gulden per tros), zuurzak, marquisa en soms van Australië druiven, appels,
sinaasappels. Die van het land zijn zuur, maar citroenen groeien hier goed.
Eieren zijn duur, 50 cent of 40 cent per stuk. Er is veel vis, kippen zijn duur, vlees
meest bevroren, soms vers varkensvlees, maar dat zal U niet interesseren. Ik geloof
dat ik mij erg slap zou voelen hier op een vegetarisch dieet, maar U moet het dan maar in kaas
en melk (uit blik en poeder) en eieren zoeken.
Het leven is vooral voor mannen die van 7 tot 14.00 uur werken erg vermoeiend.
Zaterdags tot 13.00 uur en soms tot twaalf.
Er is elektrisch licht en stromend water, een aardige club waar men zeilen kan.
Er zijn hier veel mannen alleen, die het hier prettig vinden. De marine-officieren
hebben maar bij uitzondering en op eigen kosten hun vrouwen hier, vanwege de
woningnood en onkosten op korte termijn. Maar ik zie wel dat daarmee soms huwelijken
kapot gaan.
U kunt heerlijk in zee baden. Voor een huis zal de regering wel zorgen, er wordt hier
razend gebouwd, doch altijd nog niet genoeg voor de groeiende bevolking (Europeanen
ongeveer 6000 ongeveer, hoorde ik verleden nieuwjaar. Dit voor het geval U in Hollandia
terecht komt. Manokwari heeft het voordeel meer vruchten en groenten te hebben,
op de bergvlakte der Agnimeren groeien aardappelen en bonen. De grond die hier dor is,
is daar veel beter (vulkanisch), maar de plaats is kleiner.
Hier brengen de vrij vele boten in de haven (soms ook buitenlandse) veel meer vertier.
Er zijn goede taartjeswinkels en twee broodbakkers. Een heel groot brood kost f 1.15 en
de gewone 60 cent. Verse vriesboter is te krijgen, maar wat duur.
Zeker zou u zich daar nuttig kunnen maken, maar ik zou U raden eerst maar eens
de zaken aan te zien.